更新时间：2023-11-17 21:34
大清皇帝功德碑（穆麟德：Daicing gurun i Enduringge Han i gung erdemui bei，朝鲜语：대청황제공덕비）是1639年朝鲜王朝在首都汉城（今韩国首尔）附近建立的石碑。
1636年，清朝皇帝皇太极征讨朝鲜，击败朝鲜军队，攻占朝鲜首都汉城（今韩国首尔），朝鲜仁祖前往南汉山城避难，史称“丙子之役”。1637年春，仁祖被迫向清朝投降（丁丑下城），愿为清朝的藩属国，清朝在汉城东南面的汉江三田渡设坛受降，随后清军撤离朝鲜。当年六月二十六日，朝鲜仁祖命人改筑三田渡坛所，铺砖造阁，将立碑石，以纪念皇太极功德。
在三田渡立碑之事，由清朝官员马夫大（马福塔）早些时候提出，但一直迟迟未有决定，备边司遂提议“恐不如自我先发之为便”。其实，这只是朝鲜逢迎清朝的一种形式，正如备边司所言：“此等事元无大段利害，而其生光则多矣”。这当然并非朝鲜本意。就在三田渡碑阁建设过程中，工程经常被停滞，服役的溃军亦曾中途散去，“守直无人，极为可虑……许多材瓦铁物及其它所用诸具，积在旷野无人之地”。因为此碑的历史意义特殊，朝鲜王朝大臣们将其视为辱国，极力抵制拟文，纷纷回避。而清朝方面就碑文内容及书写格式多次向朝鲜提出要求，反映出清朝对此碑的的重视和对朝鲜监视之严密。为了拟出合适的碑文，仁祖先命张维、李庆全、赵希逸、李景奭撰写碑文，但张维等皆上疏辞之。仁祖不得已命令四臣各拟一文。张维引喻失当，赵希逸“故涩其辞，冀不中用”，李庆全则称病不制，最后仁祖选用李景奭之文，于次年（1638年）二月呈送清廷审阅。清朝汉官范文程对李景奭之文添入几语，令朝鲜稍作改撰，碑文遂定。
1639年（崇德四年）六月，仁祖命三田渡碑文速印以送，并令书写官不可互相推诿，于是朝鲜著名书法家吴竣书写正文，东阳尉申翊圣（贞淑翁主之夫）篆刻碑文，但申翊圣坚持以“既不能死于主辱之日，常怀痛恨，决不敢以病败之身当此事也”，终究不肯书，于是改由吕尔徵负责篆刻。直到当年十二月，由石碑和碑阁组成的三田渡碑役才全部完毕，时人记载：“作彩阁，设层阶，立崇碑，其中围以垣墙，工役酷大且巧”。仁祖赏赐监役官以下有差，朝鲜王朝史臣对此感叹道：“受赏之人，苟有士夫之心，岂不以为耻乎？”
为了加强对朝鲜动态的监视，清朝屡屡派使者来视察，至该碑完工为止。如《清实录》中记载：“朝鲜王颂上功德，树碑于三田渡地方，传示万世，以其事奏闻。上遣内院官查布海、李栖凤、毕礼克图偕户部承政马福塔、礼部参政超哈尔、刑部参政宗室吴达海等往观之。”此后，清使来朝鲜，经常会去三田渡来观看碑阁。朝鲜后来还专门定军守直三田渡碑阁，直到1895年。
1894年，甲午中日战争爆发，清朝势力被逐出朝鲜。朝鲜在甲午战争之初虽然就已被拉入日本阵营，宣布不再向清朝贡，但犹持观望态度，寄希望于清朝战胜。等到清军被全部逐出以后，朝鲜对清朝彻底失望，此时以朴泳孝为首的主张反清独立的开化党人被日本扶植上台，开始全面清算中朝宗藩关系的遗存，如颁布《洪范十四条》、拆除迎恩门、推倒大清皇帝功德碑等。大清皇帝功德碑的推倒是在1895年2月，与拆除迎恩门同时进行。当时开化派人士金嘉镇（丙子之役时殉节的金尚容后裔）豪情万丈地说：“今而后足雪累朝皮币之辱，而报臣子之私雠，开化之利何如？”当时刑曹参议李南珪因不满日本侵略而挂冠远引，途中目睹大清皇帝功德碑被拆除时赋诗曰：“昔时三田渡，有碑屹如植；今日三田渡，有碑沙中踣。踣岂非更快？所嗟由人逼！旧恨新愤难洗尽，江流日夜无终极。愿言执殳为前驱，北踏燕云东日域。归来斫得丈余珉，铭我万年君王德。”
此后大清皇帝功德碑逐渐埋没地下。1913年该碑被掘出，重新竖立。1956年，韩国文教部长认为此碑是民族耻辱的象征，再度将其埋入地下。1963年，因洪水的肆虐，大清皇帝功德碑又一次出现在人们眼前。韩国政府认为此碑作为文化遗产和民族耻辱的象征应该被铭记，所以在当年将其指定为史迹第101号并保护起来。1983年，在韩国时任总统全斗焕的指示下，大清皇帝功德碑被移至松坡区石村洞289-3号，并在该碑周围建立公园。
2007年2月3日，也就是丙子之役后的370年，大清皇帝功德碑遭到韩国民族主义者的破坏。破坏者用红色油漆在碑的正面写上“철”（韩文“撤”）、“370”，背面写上“거”（韩文“去”）、“병자”（韩文“丙子”）。27日，39岁的犯人朴某被捕。此人曾在当年1月因为甲午农民战争的原因破坏了古阜郡守赵秉甲建立的石碑，他声称对韩国政府处理“耻辱碑”的做法非常不满，认为该碑应该被撤去，或者转移到其他地方去。2007年6月15日，大清皇帝功德碑被修复完成。
2010年，韩国文化财厅对大清皇帝功德碑原来的位置进行考证，决定将碑移到乐天世界大楼后面、松坡区蚕室洞47号石村湖西湖坡东北方向的绿地上。原碑座下设有描绘朝鲜仁祖向皇太极行三跪九叩之礼的铜板，文化财委员会认为没有文物价值，将其撤去。
清朝认为三田渡碑起到很好的效果，康熙帝便曾说：“此等地方，太宗文皇帝定朝鲜之役，我兵无处不到。以已破之国，我朝为之重加营建，俾安堵如故。是以其国人于太宗文皇帝驻军之地树立石碑，备书更生之德。”
1883年，美国海军中尉、驻朝使馆武官福久（George Clayton Foulk）在对朝鲜进行考察时发现了大清皇帝功德碑，他在报告中这样描述道：
“当年围攻南汉山城的中国军队的兵营就在这个小村庄后面，其遗址还能见到断壁残垣和一座座土丘。村边有一座造型优雅的高建筑，红色装饰意味着它属于官方。建筑中有一座足足十二英尺高和一英尺厚的汉白玉石碑，安置在一个巨大的石龟背上。石碑正面刻满了字，我想是满文，与梵文或巴利文极像，但是它们竖着写，并从右边开始。碑文上方的标题为横写，自左至右。石碑背面的碑文只有一半，是中文方块字。建筑之外，是另一座花岗岩石龟，由高低不平的栏杆围着，上面却没有石碑。该处周围的地上散落着许多雕花石块和一些在朝鲜墓地常见的石柱、石羊和石鼓等。”
其后福久把碑文拓片先后介绍给美国汉学家、驻华使馆秘书柔克义（William W. Rockhill）与英国汉学家、驻朝总领事贾礼士（William. R. Carles），使大清皇帝功德碑在西方学界为人所知。柔克义翻译并研究了大清皇帝功德碑全文后指出：“虽然日本以及后来的美国与朝鲜签订了条约，但这并不能改变过去四个世纪以来中国与朝鲜的宗藩关系。”贾礼士在其著作《在朝鲜的生活》也提到了大清皇帝功德碑，并介绍道：“这个碑是朝鲜国王竖立起来的，以记录在他自招的侵略中从中国当今王朝建立者那里接受的慷慨的和约。碑文篇幅很长，附有一首诗，简明扼要地记录了这次侵略事件及皇帝的仁慈。”后来他又在一篇学术报告中评论说，清军远征的主要原因在于朝鲜“无视1627年双方签订的条约，尤其是朝鲜在与清的通信中没有使用承认大清宗主地位的措辞” ，而“当朝鲜完全屈服时，清在和约中使用了非常仁慈宽厚的语言，主要目的在于使朝鲜承认前一年刚刚成立的‘大清帝国’”。
过三田渡
客行临野渡，悲涕忽阑干。
六里青山老，三田白水寒。
何年雪大耻？此日值多难。
击楫平生志，谁能济怒澜？
过三田碑有作
南有容
石生不愿坚以穹，试看三田渡口碑。
人生不愿才且文，试读三田碑上辞。
三田日夜流沄沄，下流直接东江涘。
他年若过东江去，莫以吾牛饮江水。
三田渡
朴弼周
望望南汉山，呼舟三田渡。
殿阁一以丽，中藏好文字。
往事尽可惊，触目尤感慨。
主和已足羞，颂功此何为？
卓卓三韩国，孰谓秉周礼？
至今百年间，山河带余耻。
安得有力者，举手一搥碎？
江汉朝宗心，临风但危涕。
过三田渡（四首）
洪直弼
舟行休泊三田渡，渡上一拳石尚留。惟有朝宗江汉水，滔滔尽向海门流。
南汉城头云未收，盟坛千尺至今留。知应石室祠前水，羞向三田碑下流。
我有腰间尺剑明，欲将秋色共峥嵘。愿言白日轰雷斧，撞破螭头与地平。
华阳未忍废王春（“华阳”指宋时烈，“王春”为《春秋》第一句话“元年春王正月”的缩写，代指春秋大义与正朔），抵死苦排媚虏人。愧杀当时李学士（李景奭），甘心秉笔作陪臣。
三田渡书示儿辈
一檄堪成倚马时，忩忩盾鼻可题诗。
谁知识字今为累，来读三田渡口碑。
三田渡叹
李南珪
昔时三田渡，有碑屹如植。
今日三田渡，有碑沙中踣。
踣岂非更快？所嗟由人逼！
旧恨新愤难洗尽，江流日夜无终极。
归来斫得丈余珉，铭我万年君王德。
大清皇帝功德碑高5.7米，长3.95米，宽1.4米，上有螭首，下有龟趺，碑阳为满文和蒙古文，满文在右，蒙古文在左。碑阴为汉语文言文，碑额上刻有“大清皇帝功德碑”7个篆体汉字，正文共有20行900多字，均为楷书，叙述了朝鲜与后金（清）的关系史，最后附有四言诗一首，记述与歌颂了皇太极平定朝鲜并加以怀柔的“恩德”。满文和蒙文的碑文是以汉文碑文为基础翻译的。
大清皇帝功德碑
大清崇德元年冬十有二月，宽温仁圣皇帝以坏和自我，始赫然怒，以武临之，直捣而东，莫敢有抗者。时我寡君栖于南汉，凛凛若履春冰而待白日者殆五旬。东南诸道兵相继崩溃，西北帅逗挠峡内，不能进一步，城中食且尽。当此之时，以大兵薄城，如霜风之卷秋萚，炉火之燎鸿毛，而皇帝以不杀为武，惟布德是先，乃降敕谕之曰：“来，朕全尔；否，屠之！”有若英、马诸大将，承皇命相属于道。于是我寡君集文武诸臣谓曰：“予托和好于大邦，十年于兹矣。由予惛惑，自速天讨，万姓鱼肉，罪在予一人。皇帝犹不忍屠戮之，谕之如此，予曷敢不钦承，以上全我宗社、下保我生灵乎？”大臣协赞之，遂从数十骑诣军前请罪。皇帝乃优之以礼，拊之以恩，一见而推心腹，锡赉之恩，遍及从臣。礼罢，即还我寡君于都城，立召兵之南下者，振旅而西，抚民劝农，远近之雉鸟散者咸复厥居，讵非大幸欤？
小邦之获罪上国久矣！己未之役，都元帅姜弘立助兵明朝，兵败被擒，太祖武皇帝只留弘立等数人，余悉放回，恩莫大焉，而小邦迷不知悟；丁卯岁，今皇帝命将东征，本国君臣避入海岛，遣使请成，皇帝允之，视为兄弟国，疆土复完，弘立亦还矣。自兹以往，礼遇不替，冠盖交迹，不幸浮议扇动，构成乱梯。小邦申饬边臣，言涉不逊，而其文为使臣所得，皇帝犹宽贷之，不即加兵，乃先降明旨，谕以师期，丁宁反复，不翅若耳提面命，而终未免焉，则小邦君臣之罪，益无所逃矣。皇帝既以大兵围南汉，而又命偏师先陷江都，宫嫔王子暨卿士家小俱被俘获。皇帝戒诸将不得扰害，令从官及内侍看护，既而大霈恩典，小邦君臣及其被获眷属复归于旧。霜雪变为阳春，枯旱转为时雨，区宇既亡而复存，宗社已绝而还续。环东土数千里，咸囿于生成之泽，此实古昔简策所稀观也！
于戏盛哉！汉水上流三田渡之南，即皇帝驻跸之所也，坛场在焉。我寡君爰命水部，就坛所增而高大之，又伐石以碑之，垂诸永久，以彰夫皇帝之功之德，直与造化而同流也。岂特我小邦世世而永赖，抑亦大朝之仁声武谊无远不服者，未始不基于兹也。顾摹天地之大，画日月之明，不足以仿佛其万一，谨载其大略。铭曰：
天降霜露，载肃载育。惟帝则之，并布威德。皇帝东征，十万其师。殷殷轰轰，如虎如豼。西蕃穷发，暨夫北落。执殳前驱，厥灵赫赫。皇帝孔仁，诞降恩言。十行昭回，既严且温。始迷不知，自贻伊戚。帝有明命，如寐之觉。我后祗服，相率而归。匪惟怛威，惟德之依。皇帝嘉之，泽洽礼优。载色载笑，爰束戈矛。何以锡之？骏马轻裘。都人士女，乃歌乃讴。我后言旋，皇帝之赐。皇帝班师，活我赤子。哀我荡析，劝我穑事。金瓯依旧，翠坛维新。枯骨再肉，寒荄复春。有石巍然，大江之头。万载三韩，皇帝之休。
资宪大夫、汉城府判尹 臣吴竣 奉教书
资宪大夫、吏曹判书兼弘文馆大提学、艺文馆大提学、知成均馆事 臣李景奭 奉教撰
崇德四年十二月初八日立
Daicing gurun-i enduringge han-i gung erdemui bei
Daicing gurun i wesihun erdemunggei sucungga aniya tuweri jorgon biya de
Gosin onco hūwaliyasun enduringge han acaha be efulehengge menci deribuhe seme ambula jili banjifi coohai horon enggelejifi dergi baru cing seme jici yaya geleme alihakū teri fonde meni sitahūn ejen nan han de tomofi geleme olhome niyengniyeri juhe be fehufi genendere be aliyara gese susai ci inenggi dergi juleri geren jugūn i cooha siran siran i gidabuha wargi amargi jiyanggiyūn se alin horo de jailafi [--] [--] emu
Oksome mutehekū hecen i dorgi jeku geli wajiha tere fonde amba cooha hecen be gaijarangge sahūrun edun bolori erin i mooi abdaha be sihabure tufi gūrgin de gashai funggala be dejire gese bihe enduringge han warakū be dele erdemu selgiyere be oyonggo obufi hese wasimbufi ulhibume jihede simbe yoomi obure jiderakū ohode suntebumbi sehe tereci inggūldai mafuta geren jiyangjiyūn se
Enduringge han i hese be alifi amasi julesi gisureme yabure jakade meni sitahūn ejen bithe coohai geren ambasa be isabufi hendume bi amba gurun i baru acafi juwan aniya oho mini farhūn liyeliyehun de abkai dailara be hūdulabufi tumen halai irgen jobolon tušaha ere weile mini emhun beye de bi
Enduringge han nememe wame jenderakū ujatu ulhibure bade bi ai gelhun akū mini dergi mafari doro be yooni obume mini fejeri irgen be harame hese be aime haijarakū sehe manggi geren ambasa saisame dahafi uthai emu udu juwan moringga be gaifi coohai juleri jifi weile be alire jakade
Endurinnge han dorolome gosime kesi i bilume acame jakade mujilen niyaman be tucibume gisurehe šangname buhe kesi dahara ambasa de bireme isinaha dorolome wajiha manggi uthai meni sitahūn wang be amasi du hecen de bederebufi ilihai [--] de julesi genehe cooha be barginfi wesihūn bedereme irgen be bilure usin i weile be huwekiyebure jakade goroki hanciki samsiha irgen gemu dasame jifi tehengge amba kesi wakao
Ajige gurun dergi gurun de weile bahafi goidaha sohon honin aniya du yuwansuwai jiyanghūngli be takūrafi ming gurun de cooha aisilame genehengge gidabufi jafabuha manggi
Taizu horonggu han damu jiyanghūngli jergi udu niyalma be bibufi gūwa be gemu amasi bederebuhe kesi ereci amban ningge akū tuttu ocibe ajige gurun geli liyeliyefi ulhiyakū ojoro jakade fulahūn gūlmahūn aniya
Enduringge han jiyangjiyūn be takūrafi dergi babe dailanjiha manggi meni gurun i ejen ambai gemu mederi tun de jailame dosifi elcin takūrafi acaki seme baiha enduringge han gisun be gaifi ahūn deo i gurun obufi ba na be yooni obuha jiyanghūngli be nememe amasi be yerebuhe ereci amasi dorolohongge ebereke akū elcin takūrahangge lakcaha akū bihe kesi akū oilori hebe
Dekdefi facuhūn i tangkan baninafi ajige gurun jejen i ambasa de gocishūn akū gisun i bithe arafi unggihe tere bithe be elecin jihe ambasa bahafi gamaha enduringge han hono oncoi gamame uthai cooha jihekū neneme genggiyen hese be wasimbume coohalara erin be boljome dahūn dahūn i ulhibuhengge šan be jafafi tacihiyara ci hono dabali kai tuttu ocibe geli urgunjeme
Dahakūngge ajige gurun i geren ambasai weile ele guweci ojorakū oho enduringge han i amba cooha nan han be gafi geli hese wasimbufi neneme emu gargan i cooha unggifi giyang du be gaifi wang ni juse sargan ambasa hehe juse gemu jafabuha manggi
Enduringge han geren jiyangjiyūn be ume necire ungnere seme fafulafi meni hafasa taigiyasa be tuwakiyabuha tuttu amba kesi be isibure jakade ajige gurun i ejen amban jafabuha juse sargan gemu fe nan i ofi gecen nimanggi kūbulifi niyengniyeri oho olhon hiya forgošofi erin i aga oho gese ajige gurun i gukuhe be dasame bibuhe mafari doro makcaha be dahūme
Siraha dergi bai šurdeme ududu minggan bai niyalma gemu banjibuha huwašabuha kesi de horobuha ere yargiyan i julei kooli de sabuhakūngge kai han sui mokei wesihun san tiyan du bai julergi uthai enduringge han i isinjiha ba tan soorin bi meni sitahūn ejen jurgan i niyalma de hendufi tan soorin be nonggime den amban badarabufi geli wehe be gaifi
Bei ilibufi enteheme bibume enduringge han i gung erdemu be abka na i sasa okini seme temgetulehe ere meni ajige gurun i teile jalan halame enteheme akdafi banjire anggala amba gurun i gosin mangga horon i yabun de goroki ci aname gemu daharangge inu ereci deribumbi kai udu abka na i amban be araha šun biya i genggiyen be niruha seme terei tumen de emu inu duibuleci
Ojoraku hono muwašame folome temgetulerengge abka gecen silenggi be wasimbufi fundehun obuho be banjibumbi enduringge han ede acabume horon erdemu be sasa selgiyembi
Enduringge han dergi babe dailaha juwan tumen cooha kungguri seme geren tasha pi gurgu i gese wargi amargi gurun gemu agūra be jafafi juleri ojoro be temšerengge horon ambula gelecuke kai enduringge han umesi gosin ofi gosime wasimbuha hese gisun juwan jurgan i wasimbuha bithe horonggo bime hūwaliyaasun dade liyeliyefi sarkū ofi beye jobolon be baiha
Enduringge han i genggiyen hese isinjire jakade amhafi teni getehe gese meni wang gaifi dahahangge horon de gelere teile waka erdemu de dahahangge kai enduringge han gosifi kesi isibume dorolome sain cira injere arbun i agūra be bargiyafi sain morin weihuken dahušangnara jakade hecen i haha hehe uculeme maktarangge meni wang ni bahafi bederehengge enduringge han i buhengge kai
Enduringge han meni irgen banjikini seme cooha be bederebuhe meni facuhūn oho samsiha be gosime meni usin i weile be huwekiyebuhe efujehe gurun de an i ohongge ere ice tan i turgun kai olhoho giranggi de dasame yali banjibuha tuweri orho i fulehe geli niyenggniyeri erin be ucaraha gese oho amba giyali ni da jakade den amba wehe ilibufi san han i ba tumen aniya ojorongge enduringge han i sain de kai
Wesihun erdemunggei duici aniya jorhon biyai ice jakūn de ilibuha
Dayičing ulus-un Boγda Qaγan-u erdem bilig-i daγurisγaγsan bei
Dayičing ulus un degedü erdem tu yin terigün on ebül ün segül sora dur
Aγuda örüsiyegči nayiramdaγu boγda qaγan solungγa ulus i elsegsen törü yi ebdebe kemen yekede kilingleǰü bülün qamaγ čireg üd iyen abun solungγa ulus tur čingda ǰoriγlan iregsen čaγ tur dorutus irgen bügüdegür ayuγad ken ber esergülǰen ese čitaluγa tere čag tur öčügüken ulus un eǰen manu nan qan qota dur iyen qorγudaǰu saγuqui dur qabur un mölsün i gesigigsen metü naran emiyegsen atala tabin qonuγ un ǰaγura doruna emüne deki
Ayimaγ büri yin čireg üd manu des des iyer dararuγdaba baraγun qoyitu eteged daki čireg ün tüsimed aγula qada dur γarču nigeken ber uruγsida aluqun ese čitabai qotanu dotura ki idesi ben daγsču mengdegüreküi čaγ tur degedü čireg ün aγta küčün inu türgen sarkin dur namur un čaγ tur modun u nabčis unaqui metü γal un ilči dür sibaγun u örbelge tüleküi metü bülüge
Boγda qaγan erdem bilig iyen aldarsiγulun nigülesküi sedgil iyen uqatuγai kemen ǰarliγ bolurun oruǰu ögbesü čimadur qour kikü ügei ese oruǰu ögbesü bügüde yi činu ečüs bolγamui kemen ǰarliγ boluγsan u qoyina ingγuldai mafuta olan tüsimed
Boγda qaγan u ǰarliγ iyar inaγsi činaγsi elčilen yabuqui dur öčügüken eǰen manu bičig ün sayid čireg ün tüsimed iyen čuγlaγulǰu ügülerün bida yeke ulus luγa elsegseger arban ǰil boluγsan bülüge minu qarangγu dur tenggri dayisun i edügülǰü tümen obuγtu irgen ǰobalang dur učiraba endeber gem üd γaγča nada ača bolbai
Boγda qaγan ǰiči örüsiyeǰü soyun surγaγad uridus un törü ber yabuγlǰu ulus iregen i manu mön kü nadur ǰongkilaγulun bögetele bi ayuqu metü kündü ǰarliγ ača inu yakin dabamu kemen ügülegsen dür olan tüsimed ǰöbsiyeldüǰü ele darui degere said iyen daγaγulun yeke čireg ün emüne ireǰü öber ün gem üd iyen medeged mörgün ǰarbariγsan dur
Boγda qaγan örüsiyen ǰolγaγuluγad sača gegegen taki ünen üges iyen ǰarliγ bolugad wang kiged qaγaγsan tüsimed bügüde dür öglige kesig iyen soyurqaǰu ele qoyinaγsida du qota dur qariγuluγad qamuγ čireg üd iyen quriyan altan ǰiluγa ban egeǰü ulus irgen i örüsiyen tariyan u üile yi kičiyelgegsen dür qola ber oyira dakin badaraγsan irgen manu urγun sinečilen ireǰü saγuγsan anu yeke ibegel büi ǰ-e öčügüken ulus degedü ulus tur [--] üiledegsen [--] tu siraγčin qonin ǰila du yuan šuai ǰiyangqungli ilegeǰü ming ulus i ömülen čireg oduγad
Daruγdaǰu bariγdaγsan u qoyina tayisu suu tu boγda ǰiyangqungli yin ǰerge yin nigen kedün kümün i saγulγaγad busu bügüde yi inu qariγululuγa egün eče ülemǰi örüsiyel yaγun aǰuγu teyin bögetele öčügüken ulus basa mungγaγuraǰu ese medegsen dür ulaγčin taulai ǰila boγda qaγan mani yi dayila geǰü čireg üd iyen ilegegsen dür ulus un eǰen kiged tüsimed manu buruγulaǰu dalai yin qoi dur oruγad elči ilegeǰü else-ye kemen ayiladγaγsan dur
Boγda qaγan ǰöbsiyen soyurγaǰu degüü ulus bolγan nutuγ usun dur manu saγulγaγad ǰiyangqungli yi qariγlǰu öggüluge tegün eče inaγsida türü yi sakiǰu elči ban tasural ügei yabuγlun atala [--] ögkü öčügüken ulus bida [--] sedgil iyer ǰaha yin tüsimed tür iyen ǰokis ügegü üges i bičiǰü ilegegsen bičig i manu elči iregsen tüsimed [--] [--] ayiladγaγsan dur
Boγda qaγan basa aγuda sedgilǰü darui degere čireg ese irelüge gegegen degen sedgigsen iyen oldan uqatuγai kemen čireglekü čaγ iyen dakin dabtan uqaγuluγsan inu čikin eče bariǰu surγaγsan ača ülemǰi büyü teyimü ǰarliγ tur ese oruγsan olan tüsimed ün gem üd manu aburaǰu ülü bolqu bülüge boγda qaγan yeke čireg iyer iyen nan qan qota yi qaγaǰu basa nigen ayimaγ čireg iyen ilegeǰü dalai yin qoi daki qota yi abuγad wang un qatud köbegüd kiged sayid un eme
Köbegüd bugüde yi bariγsan u qoyina boγda qaγan olan tüsimed tür iyen büü köndedkün kemen ǰarliγ bolǰu manu tüsimed tayiǰiyan nar iyer sakiγulbai teyimü yeke örüsiyel kürtegsen dür öčügüken ulus un eǰen tüsimed bariγdaγsan gergei köbegüd tür iyen neyiledüged iǰaγur un yosuγar boluγsan inu ebül ün časun qabur un čaγ tur gesküi metü γangdaγsan γaǰara qura oruγsan metü öčüken ulus un ečus bolqui yi inu
J̌iči baiγulba ebüged ün türü tasuraγsan yi takiǰu ǰalγamǰilaγulba ǰegün eteged ün kedün kedün mingγan bere yin γaǰar daki ulus irgen i toγtaγsan inu ülemǰi örüsiyel büyü eyimü örüsiyel erten eče edüged tür kürtele ese sonsdaluγa qansui mören ü ögede santiyantu γaǰar un emüne
Boγda qaγan u ögede bolǰu saγuγsan saγuri i ǰasaqu yin tulada öčügüken eǰen manu üilečin dür tusiyalγaǰu tabčan saγurin i nemeǰü öndür yeke bayiγuluγad basa čilaγun iyar möngke bei bosqaǰu bürün boγda qaγan u sayin aldar i inu tenggri γaǰar luγa sačaqu boltuγai kemen temdegteye bayiγulbai öčügüken ulus bida üye yin üye dür kürtele itegen sitüǰü amui yeke ulus un aγui yeke aldar adγa
Küčün dür inu qola ba oyira dakin bügüdeger oruǰu ögküi anu yaγun ügületele kedüi ber tenggri γaǰar ǰileken i ürigerlen naran saran u gerel dür adalidqan ǰirubasu ber adali bolqu qamiγa büi čidaqu činegeber čoγulγaǰu temdeg bolγaγai ǰun u uruγuγsan čečeg tenggri yin küiten kiraγuna qubiraγad ǰil-- dulaγana uruγuqui metü tegün dür adali boγda qaγan aγui küčün kiged erdem bilig iyen
Neyite aldarisiγulumui boγda qaγan arban tümen čireg iyer iyen solungγa ulus i dayilaγsan inu bars kiged fi görügesün metü qotala dur daγurisbai yeke čireg üd inu ǰai ǰaba iyen bariǰu matal ügei ǰoriγlaγsan sür ǰibqulang ača inu masi ayuqu metü bülüge boγda qaγan aγui gegegen sedgil iyer iyen örüsiyeǰü baγulγaγsan ǰarliγ kiged arban mör iyer biligsen bilig inu čoγ ǰibqulang yeke böged
Masi nayiramdaγu buyu urida mungγaγuraǰu ese medegsen ü talada öbesüben erkeber bida ǰobalang ud i boγda qaγan u gegegen ǰarliγ kürǰü iregsen dür ünen čaγaγan sayin seregsen metü wang manu oruǰu ögkügsen siltaγan anu adγu küčün ese ayun bügetele erdem bilig i inu küsen oruǰu ögkügsen büi-ǰ-e
Boγda qaγan örüsiyel kesig öglige ban sayurγaǰu ele gegegen čirai kiged mösiyeküi aγali bar aburaǰu bolun sayin mori kiged sayin daqu soyurγad wang i manu ǰobalang ača γarγaǰu ilegegsen inu boγda qaγan u örüsiyel büi-ǰ-e kemen ulus manu bügüdeger bayasulčan daγlaltumui boγda qaγan čireg iyen abun ügede boluγsan siltaγan anu butaraγsan ulus irgen i manu amutuγai kemen örüsiyeged
Tariyan u üile yi kičiyelgeǰü ele ebderegsen ulus i edüge aǰuqui yin yosuγar bolγaγsan inu qubqai yasun dur miqa bütügsen metü ebül ün ündüsün qabur un čaγ luγa učiraltuγsan metü bolbai yeke mören ü ǰaqa dür öndür yeke čilaγun bayiγulǰu san qan u γaǰar tümen on engkeǰikü inu boγda qaγan u suu buyan u küčün büi-ǰ-e
Degedü erdem tü yin dörbetüger on ebül ün segül sara yin sine yin naimana bayiγulba